NASH, David, Cyfres Wooden Boulder © David Nash. Cedwir Pob Hawl. DACS 2025/Amgueddfa Cymru

Mae David Nash (1945-) yn byw ac yn gweithio ym Mlaenau Ffestiniog. Dyna lle cafodd ei 'gerflun rhydd' mwyaf anarferol ei greu. Cerfiwyd Wooden Boulder o dderwen ym 1978, a chychwynnodd ar daith epig anfwriadol i lawr Afon Dwyryd, cyn teithio allan i ddyfroedd agored.

Am flynyddoedd, bu David Nash yn monitro ac yn dogfennu taith y cerflun, tan fis Awst 2015, pan achosodd glaw trwm lanw anarferol o uchel a symud y cerflun o’r man a oedd yn ymddangos fel cartref parhaol iddo ym mhen uchaf aber Afon Dwyryd. Does neb wedi'i weld ers hynny, ac mae ei leoliad yn y dirwedd eto i’w ailddarganfod.

Ar gyfer y gweithgaredd hwn, rydw i wedi dewis gwaith David Nash gan fod gen i ddiddordeb mewn sut mae tirnodau yn caniatáu i bob un ohonon ni deimlo'n gyfarwydd yn ein hamgylchedd a chysylltu ag e. Boed yn garreg rydych chi wedi arfer ei gweld bob dydd, yn goeden, yn llyn, neu’n fynydd ar y gorwel – pob math o dirnodau personol sy'n cadarnhau ein perthynas a'n cysylltiad â'r tir.

I fi, y tirnod hwnnw yw carreg fawr yn y pentref lle cefais fy magu, a lle nad ydw i’n byw bellach. Mae wedi bod yno ers i fi gofio, a phryd bynnag rydw i’n ymweld â fy rhieni, rydw i'n hoffi mynd i weld fy ngharreg hefyd. Mae'n gwneud i fi feddwl am fy ngorffennol, fy ffrindiau, am yr anturiaethau a gefais yn y caeau a'r coedwigoedd cyfagos, ac am gysondeb newid. Fel ‘carreg’ David Nash, mae fy ngharreg i hefyd wedi newid ei lleoliad, wedi i ffermwyr lleol ei symud o’r ffordd ychydig flynyddoedd yn ôl ar gyfer cynaeafu. Erbyn hyn mae'r garreg yn eistedd ar ymyl coedwig. Gallwch weld y lluniau rydw i wedi'u tynnu ohoni dros y blynyddoedd. Mae'n edrych yn wahanol bob tro, ond rydw i'n gallu ei hadnabod yn ddi-ffael.

Ar gyfer y gweithgaredd hwn, meddyliwch am eich tirnod eich hun. A oes rhywbeth yn eich amgylchedd sy'n gwneud i chi deimlo'n gartrefol yn syth? Nodwedd naturiol yn y dirwedd? Strwythur wedi'i wneud gan ddyn? Golygfa benodol? Llyn lle buoch chi'n pysgota gyda'ch tad-cu efallai? Hen goeden rydych chi'n mynd heibio iddi ar eich ffordd i'r ysgol?

Ewch ati i ddogfennu’r tirnod hwn, ar wahanol adegau, o wahanol onglau, mewn tywydd amrywiol. Drwy greu portffolio bach, byddwch yn adeiladu portread o'ch tirnod personol.

Meddyliwch am y ffyrdd hoffech chi ei ddogfennu. Roedd David Nash yn defnyddio ffotograffiaeth a darluniau, ond efallai y byddai'n well gennych chi baentio, neu ysgrifennu, neu ddefnyddio cymysgedd o gyfryngau efallai? Eich tirnod chi yw hwn a chi sy’n cael dewis sut i adrodd ei stori.

IWANOWSKI, Michal, Carreg Fawr ©

Michal Iwanowski

Eich tro chi yw hi nawr.

Dilynwch y camau hyn:

1. Dewch o hyd i’ch tirnod personol.
2. Ar ôl penderfynu, meddyliwch am sut hoffech ei ddogfennu, sut i'w gynrychioli orau. Drwy ffotograffau ar eich ffôn symudol neu gamera SLR? Braslunio? Paentio? Ysgrifennu? Cerfio? Beth bynnag fo'r cyfrwng, paratowch eich cit.
3. Gwnewch gynllun o sawl gwaith byddwch chi’n ymweld â’ch tirnod, a sawl gwaith byddwch chi’n ei ddogfennu. Gosodwch nod realistig, efallai rhwng 4 ac 8 gwaith? Meddyliwch sut mae'r tirnod yn newid yn ôl amodau golau a thywydd. Cynlluniwch ymweliadau yn y bore a’r nos, ar ddiwrnod heulog a diwrnod diflas, ac ati. Efallai y byddwch chi’n dewis gwneud pob ymweliad o fewn wythnos, neu efallai dros gyfnod llawer hirach, fel blwyddyn gyfan? Does dim brys.
4. Ar ôl i chi gwblhau eich gwaith dogfennu, meddyliwch am ffordd i'w gyflwyno. Os mai cyfres o ffotograffau/lluniadau/paentiadau sydd gennych chi, efallai y byddai llyfryn bach yn syniad da? Byddai modd ei droi’n llyfryn digidol fel PDF, neu ei argraffu. Gall hefyd fod ar gael ar-lein ar eich cyfrif Instagram neu blatfform arall.
5. Y cam olaf yw ei rannu gyda ni. Rydyn ni’n awyddus iawn i weld eich tirnod personol.