Roedd y ffotograffydd dogfennol Eve Arnold yn fenyw mewn maes llawn dynion. Yn ymwybodol bod pobl yn newid pan fo camera yn bresennol, roedd hi’n gweithio yn y ffordd mwyaf disylw posib a phob amser yn dal dynoliaeth ei phynciau.
Ganed Arnold yn Philadelphia i rieni Rwsiaidd-Iddewig. Ar ôl gadael yr ysgol ym 1946, cafodd swydd yn un o ffatrïoedd brosesu Kodak yn New Jersey, a chyn hir daeth yn rheolwr tra'n tynnu lluniau yn ei hamser ei hun. Yn fuan wedyn priododd a chafodd blentyn, ac ym 1948 gwnaeth gwrs ffotograffiaeth yn y New School for Social Research yn Efrog Newydd cyn dod yn un o aelodau benywaidd cyntaf Magnum ym 1951 ac yn aelod llawn ym 1957.
Yn y 1950au cynnar cafodd ei denu i greu lluniau o weithwyr mudol tlawd – roedd hi ei hun wedi tyfu i fyny mewn tlodi yn ystod y Dirwasgiad. Ar ben arall y sbectrwn, ym 1952 cyfarfu a dod yn ffrindiau gyda Marilyn Monroe a thynnu lluniau ohoni droeon dros y ddegawd ganlynol. Yr enwocaf yw’r ffotograffau y tynnodd ar set Misfits ym 1960, sy’n rhoi cipolwg o’r fenyw go iawn y tu ôl i'r eicon.
Roedd merched yn thema cyson yn ei gwaith. Yn un o’i deuddeg llyfr, The Unretouched Woman (1974), dangosodd ferched o bob oed a chefndir ar adegau gwahanol o’u bywydau, o enedigaeth hyd at ysgariad – y cyfan wedi’i ddal drwy lens menyw.
Ym 1962 symudodd Arnold i Loegr i anfon ei mab i'r ysgol, ac arhosodd hyd weddill ei hoes. Bu farw dri mis cyn ei phen-blwydd yn gant oed.
Mae Mari Griffith wedi gweithio ym maes amgueddfeydd ac orielau celf ers 30 mlynedd, yn datblygu a goruwchwylio darpariaeth addysg a dehongli ar gyfer casgliadau cyhoeddus ac arddangosfeydd. Gyda B.A. mewn Eidaleg a Hanes Celf ac M.A. mewn Astudiaethau Dadeni, ill dau o Brifysgol Llundain, dechreuodd ei gyrfa fel darlithydd yn y National Gallery cyn symud i’r National Gallery of Art yn Washington D.C. lle bu’n gweithio ar arddangosfeydd, a’r Royal Academy of Arts yn Llundain lle bu’n rhedeg y rhaglen addysg i oedolion. Ers hynny, mae ei gwaith ym maes dehongli celf a threftadaeth wedi mynd a hi i sawl gwlad, gan gynnwys tair mlynedd yn Rhufain. Yn awr mae hi’n gweithio’n llawrydd, yn ysgrifennu, golygu a chyfieithu – gan mwyaf am gelf.
