Cynfas

Mam a'i phlentyn, a cherddi eraill

Tracey McMaster, cyfieithiadau gan Iestyn Tyne

2 Medi 2025 | munud i ddarllen

Amgueddfa Cymru
WILLIAMS, Claudia
© Claudia Williams/Amgueddfa Cymru

Mam a'i phlentyn

Deffro’n rhy gynnar,   
gwely rhy hwyr.   
Haenen o rew dros y cof, dryswch,   
pwll o feddyliau llithrig.   
Daw breuddwydion o rywle ac aros gyda mi yng nghwsg yr oriau hynny, gan erlid trefn, rhythm, patrwm; breuddwydiaf fy mod yn gweu   
y sgwaryn bach perffeithiaf a wnaed erioed, delwedd sy’n ymgartrefu ar gefnau f’amrannau.

Rwy’n effro, a’m llygaid ar gau.   
Ni wn yr amser.   
Ni allaf symud ar hyn o bryd   
rhag imi dy ddeffro.   
Fe’th glywaf di’n snwffian.   
Grwndi’r radio, yn rhy dawel i’w ddeall.   
Mae dy wres yng nghwpan fy mreichiau,   
yn symud drwof,   
yn cynnal ynof befr bywyd, gobaith, a gwytnwch.

Mymryn o chwys oer.   
Wyt ti’n rhy boeth?   
Wn i ddim, dyma’r tro cyntaf i mi wneud hyn.   
Dilyna dy reddf, medden nhw   
ond wn i ddim ai greddf felly sydd gen i.

Ceisiaf gadw’r ennyd hon ar gof,   
amser a roddaf, yn ddefosyniol, i ti,   
amser na fyddi di’n ei gofio.   
Rwy’n dal gobaith drosot mor aml,   
yn ceisio dy rwystro rhag fy mhryderon am y tro   
gan mai ti yw fy nawr: gan fy mod i’n dy garu.   
 

“Y Lleuad yn Sain Ffraid”, Sgomer

Amgueddfa Cymru
HOWARD-JONES, Ray
© Nicola Howard-Jones/Amgueddfa Cymru

Mae’r lleuad yn goch, mae’r lleuad yn oren, medden nhw.   
Mae’r awyr yn binc, mae’r awyr yn las, medden nhw.   
Mae’r lleuad yn ein dilyn. Cytunwn, ein dau.   
Daw’r lleuad ar ein holau, ar hyd y twyni.   
Cuddiwn yn y craswellt, a chyrchu lloches.   
Dim ond tywod cynnes, i wasgu’n traed iddo.   
Mae wedi peidio symud.   
Mae’n chwilio amdanom ni.   
Llonyddwn, y naill yn disgwyl am y llall.   
Ein hanadlu a’r tonnau yn gymysg i gyd.   
Cragen fechan fach ar eu coes.   
Maen nhw’n sylwi ac yn gweiddi, “Cragen fach!”   
Maen nhw’n deffro’r lleuad,   
ac mae’r helfa’n mynd rhagddi eto.   
Symudwn,   
Symuda.   
 

Eira ar Foel Siabod

Amgueddfa Cymru
WILLIAMS, Kyffin
©Llyfrgell Genedlaethol Cymru /Amgueddfa Cymru

Ymdrech traed a phennau gliniau,  
igam, ogam, ymlaen.  
Mae’n anodd,  
‘Ond werth-o, ddwedwn i’,  
‘Gofyn imi’n nes ’mlaen,’ meddaf innau.

Chwarae mig â’r gwynder,  
crensian, straffaglu, ymestyn.  
Cyd-eistedd ar y copa.  
Dim ond ni,  
aa phopeth.


Cafodd y gwaith hwn ei gomisiynu gan CELF a Chelfyddydau Anabledd Cymru.

Share

More like this

Amser yw Arian
Anne Brierley, cyfieithiad gan Iestyn Tyne
The Waning
Rachel Helena Walsh
Teimlo
Efa Blosse-Mason a Karina Geddes
Wrth Ymyl y ffin
Paul Eastwood
Saunders Lewis
Paul Eastwood ac Owain Lewis
Croen Siwgr
Jasmine Violet
Clogfaen Pren 1978-2015
Amgueddfa ac Oriel Gelf Casnewydd
Stiwdio gyda Menyg yn Storiel, gweld casgliad y Llyfrgell mewn Gofod Newydd
Phoebe Murray-Hobbs, Swyddog Benthyciadau Cymunedol, Llyfrgell Genedlaethol Cymru
Tirnodau Personol
Michal Iwanowski
Celf Mewn Ysbytai: Bwrdd Iechyd Addysgu Powys
Sara Treble-Parry, Steph Roberts a Siân Lile-Pastore
Lan yr Afon
Julian McKenny
Morlun Bach
Lucy Purrington
Thyrza Anne Leyshon: Eicon y Portreadau Miniatur o Gymru
Imogen Tingey, Cynorthwyydd Arddangosfeydd, Oriel Gelf Glynn Vivian
Dylunio GIFs Cymraeg
Sioned Young, Mwydro
Artcadia
Barbara Bartl, Rheolwr yr Amgueddfa ac Oriel Gelf, Amgueddfa ac Oriel Gelf Casnewydd
Cerdded Adref
Dagmar Bennett
Teulu Wakelin: chwarter canrif o gefnogaeth i artistiaid cyfoes
Andrea Powell, Cynorthwyydd Arddangosfeydd, Oriel Gelf Glynn Vivian
Helen Sear (g.1955)
Mari Griffith
David Nash (g.1945)
Mari Griffith
Rhyfel Mawr Glo Cymru
Maddie Webb, Curadur Gweithiau ar Bapur, Amgueddfa Cymru
Ymdeimlad o Le
Jon Pountney
Toriad
Ffin Jordão
Cadwraeth Paentiadau George Poole
Sarah Bayliss, Uwch Gadwraethwr Paentiadau, Amgueddfa Cymru
Frank Auerbach: Pen E.O.W
James Milne, Technegydd CELF, Ffotograffiaeth gan Rhian Israel, CELF
Ymson ar draeth
Iestyn Tyne
Tyrrau Mawr ar grwydr i Lanbedrog
Gwyn Jones, Alex Boyd Jones, Zoe Lewthwaite, Plas Glyn-y-Weddw
Gweithio gydag artist
Rhian Israel, Swyddog Ffotograffiaeth, CELF
Llwybr Tref Gŵyl Grefft
Rachel Vater, Cynorthwyydd Yr Oriel, Oriel Myrddin
Panopticon
Tina Rogers
Y Cyffredin
Ayesha Khan
Mapiau, celf, a dadgoloneiddio
Ellie King, Curadur Cynorthwyol Mapiau, Llyfrgell Genedlaethol Cymru
Dadgoloneiddio’r Casgliad Celf Cenedlaethol
Morfudd Bevan, Curadur Celf, Llyfrgell Genedlaethol Cymru
Delfryd a Diwydiant: Curadu'r arddangosfa yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru
Mari Elin Jones, Swyddog Dehongli, Llyfrgell Genedlaethol Cymru
Dan ddŵr sy'n llifo
Geraint Ross Evans
Golygfa Ddyrchafedig
Geraint Ross Evans
'Arhoswch adre'
Gwynfor Dafydd
Cardiau Post Protest
Osian Grifford
David Garner: Wylo
Nicholas Thornton a Ceri Jones, Amgueddfa Cymru
Storiel: Comisiynau Artistiaid
Esther Elin Roberts, Swyddog Celf Gweledol, Storiel
Collage Fabrig Scrap
Ella Louise Jones
Teulu
Ffion Rhys, Curadur, Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth
Arddangosfa Teulu, Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth
Ffion Rhys, Curadur ac Elin Vaughan Crowley, Artist - Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth
Oriel Myrddin: Comisiynau Artistiaid
Rachel Vater, Oriel Myrddin
Arnofio
Arddun Rhiannon
Geng Xue (g.1983)
Mari Griffith
Cerddi newydd gan ddisgyblion Cymru
Sean Kenny, Uwch Swyddog Addysg, Amgueddfa Cymru
Dhruva Mistry: O’r astudiaeth i’r cerflunwaith
Carys Tudor, Curadur Digidol: Celf, Amgueddfa Cymru
Tu ôl i'r llen: Cadwraeth
Sarah Bayliss a Kitty Caiden, Amgueddfa Cymru
Darn Canol Bwrdd Con Brio: Comisiwn Ymddiriedolaeth P&O Makower
Andrew Renton, Pennaeth Casgliadau Dylunio, Amgueddfa Cymru
Arddangosfa Cyfoes: Llyfrgell Genedlaethol Cymru
Morfudd Bevan a Nia Dafydd, Llyfrgell Genedlaethol Cymru
Yr Eda
Llio Maddocks
Cymharu dau artist: John Selway a Denys Short
Nicholas Thornton, Pennaeth Celf Gain a Chelf Gyfoes, Amgueddfa Cymru
Caffaeliad newydd: Pulped Fiction gan David Shrigley
Carys Tudor, Curadur Digidol: Celf, Amgueddfa Cymru
Cerflunwaith Prydeinig Newydd yr wythdegau
Jennifer Dudley, Curadur Rheoli Casgliadau Celf a Hygyrchedd, Amgueddfa Cymru
Toredig Ond Prydferth
Apekshit Sharma, Intern Curadurol, Amgueddfa Cymru
Five Minutes
Mari Ellis Dunning
Swyn I
Efa Lois
Gesiye (g. 1992)
Mari Griffith
Eich Map Chi o’r Byd
Michal Iwanowski
Tirlun Anhysbys
Evie Banks
Crogdlws
Lydia Niziblian
Calon yn Deilchion
Tanyaradzwa Chiganze
Beth sy’n bosib ei wneud mewn oriel?
Sean Kenny, Uwch Swyddog Addysg, Amgueddfa Cymru
Dwylo ar Dreftadaeth: Codi’r Llen ar Gaffael
Neil Lebeter ac Umulkhayr Mohamed
Rheolau Celf? Sgwrs gyda’r artist Caroline Walker
Carys Tudor, Curadur Digidol: Celf, Amgueddfa Cymru
Siarad â Phlant am Gelf
Sian Lile Pastore
Pêl-Droed Cymru a Byd Celf
Sean Kenny, Uwch Swyddog Addysg, Amgueddfa Cymru
Rheolau Celf?
Neil Lebeter